امام محمد باقر(ع)، شکافنده علوم و اسوه صبر و شکیبایی

بنابراین حضرت امام محمد باقر(ع)، اولین کسی بود که از نسل امام حسن مجتبی(ع) و امام حسین (ع) به دنیا آمد و از پدر و مادر به امیرالمؤمنین(ع) و حضرت فاطمه(س) مى‌ رسد؛ به همین دلیل به ایشان علوى بین علویین و فاطمى بین فاطمیین گفته مى‌ شود. این حضرت القاب و کنیه های بسیاری داشتند که از میان آن ها باقرالعلوم از همه مشهورتر است.

امام محمد باقر(ع) و دوران کودکی

بنابر سال تولدی که برای این امام بزرگوار روایت شده است، ایشان 4 سال پیش از واقعه کربلا متولد شدند و در این مدت با جدش امام حسین(ع) زندگی کرد و همراه پدر بزرگوارش در این واقعه جانسوز حضور داشت.

جابر بن عبدالله که یکى از یاران رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و از محبان اهل بیت (علیهم‌السلام) در سنین کودکى و نوجوانى امام محمدباقر(ع) بود، وى را در آغوش می گرفت و سلام پیامبر(ص) را به وى ابلاغ می کرد.

امام محمد باقر(ع) و دوران امامت

امام محمد باقر(ع) در سال 95 هجری قمری پس از شهادت پدر ارجمندش به مقام امامت و ولایت نائل شد. در دوران امامت ایشان، به دلیل شرایط نامساعد و تعارضات داخلی، تلاش های گسترده ایشان در زمینه های علمی و فرهنگی از چشم حاکمان وقت پنهان ماند و همین موضوع زمینه ساز بنیان گذاری و تأسیس یک دانشگاه بزرگ و برجسته اسلامی شد که پویایی و عظمت آن در دوران فرزند ایشان، امام جعفر صادق(ع)، به اوج خود رسید. البته این به معنای در امان بودن امام نیست، بلکه روایات بسیاری از ظلم و خشونت حاکمان اموی نسبت به امام محمد باقر(ع) و شیعیان ایشان وجود دارد.

پنجمین امام شیعیان، با توجه به شرایط جامعه در آن دوران تقیه را برگزید تا در کنار پیشبرد اهداف فرهنگی و علمی خود و همچنین اجرای طرح ها و برنامه های تشکیل یک نهضت علمی بر پایه اسلام، بتواند جان نیروها و توان و ظرفیت خود را که لازمه ادامه اهدافش بود، حفظ کند.

امام محمد باقر(ع) و دستگیری از نیازمندان

علاوه بر حضور موثر و سازنده امام محمد باقر(ع) در جامعه و تاثیرات علمی و عملی ایشان بر اجتماعات مسلمانان، رسیدگی به محرومان نیز دیگر نقطه قوت زندگی امام است. درباره امام باقر(ع) هرگز شنیده نشد که نیازمندی نیاز خود را به حضرت بگوید و با امتناع ایشان روبرو شود. به نقل از امام صادق (ع) روایت شده است: "پدرم با اینکه از نظر امکانات مالی، نسبت به دیگر خویشاوندان، در سطح پایین تری قرار داشت و هزینه های زندگی وی، سنگین تر از دیگران بود، هر جمعه به نیازمندان انفاق می کرد و می فرمود: انفاق در روز جمعه، دارای پاداشی فزون تر است، چنان که روز جمعه، خود بر دیگر روزها برتری دارد."

امام محمد باقر(ع) و صبر و شکیبایی در اجتماع

یکی از ویژگی های ویژه امام محمد باقر(ع) در زندگی، صبوری و شکیبایی در ارتباط با مردم بود که در واقع شرط اصلی حضور سازنده و سودمند در جامعه است و در زندگی امام(ع) می توان بهترین شکل ممکن آن را یافت.

روایت زیر به طور کامل نشان دهنده این موضوع است:

"روزی مردی نصرانی که به دلیل نامشخصی از امام محمد باقر(ع) کینه داشت؛ هنگام روبه رو شدن با آن حضرت، دهان به بدگویی گشود و با توهین به امام خطاب کرد و امام بدون آنکه خشم گیرد و واکنش شدیدی نشان دهد، فرمود: من باقرم. مرد نصرانی که احساس کرد نتوانسته است امام را به خشم وادارد، گفت: تو فرزند زنی آشپز هستی. امام فرمود: این حرفه او بوده است و ننگ و عاری برای او نخواهد بود. این بار مرد نصرانی با گستاخی بیشتر گفت: تو فرزند زنی سیاه چرده و زنگی هستی! امام محمد باقر(ع) فرمود: اگر تو راست می گویی و مادرم آن که تو توصیف می کنی، بوده است، از خداوند می خواهم او را بیامرزد و اگر ادعاهای تو دروغ و بی اساس است، از خداوند می خواهم که تو را بیامرزد.

در این لحظه، مرد نصرانی که شاهد حلم و بردباری شگفت انگیز امام محمد باقر(ع) بود و دید که این شخصیت اصیل و پرنفوذ، با وجود پایگاه عظیم اجتماعی و علمی خود که صدها شاگرد از درس او بهره می گیرند و در میان قریش و بنی هاشم منزلت و طرف داران بسیار دارد، به جای واکنش منفی و مقابله به مثل در برابر بدزبانی های او، با صبر و شکیبایی فراوان، آرام و مطمئن ایستاده است و با او سخن می گوید، ناگهان در دادگاه وجدان خویش، خود را محکوم و شکست خورده یافت و بی تأمل، از گفته های خود عذر خواست و اسلام آورد.

این روز بزرگ و نورانی بر همه شیعیان و محبان اهل بیت(ع) مبارک باد