واژه تعاون در لغت به معنای یاری رساندن می باشد و مفهوم آن همکاری و مشارکت متقابل و سازمان یافته در کارهاست.
اولین محیطی که انسان با این مفهوم آشنا می شود، خانواده است، به هر میزان که اعضای خانواده در انجام کارها همکاری بیشتری با یکدیگر داشته باشند در آینده نیز در اجتماع از فردگرایی و تک روی بیشتر دوری می کنند که خود اولین گام پیشرفت یک جامعه است.
پایه و اساس دین مبین اسلام بر همکاری و یاری رساندن به یکدیگر است. در سطح یک جامعه همواره اقشار مختلفی از مردم وجود دارند که یا توان کار کردن را ندارند و یا درآمدشان به آن اندازه نیست که بتوانند هزینه های زندگی را تامین کنند.
در بینش اسلامی تمامی ثروت ها متعلق به خداوند است و همه انسان ها نیز بندگان او هستند پس نیاز های آن ها باید در حد قابل قبولی تامین گردد.
این مساله را می توان در آیه 33 سوره نور مشاهده کرد:« وَآتُوهُم مِّن مَّالِ اللَّهِ الَّذِی آتَاکُمْ؛و چیزى از مال خدا را که به شما داده است، به آنان بدهید».
همچنین امام صادق(ع) می فرمایند:« آیا گمان می‌کنی خداوند به آنان که ثروت داده، به سبب گرامی داشتن آنان بوده و هر که را ثروت نداده به سبب خوار داشتن او بوده است؟ هرگز چنین نیست، مال، مال خداست؛ آن را در نزد افراد به امانت می‌گذارد و به آنان اجازه داده است که به اقتصاد بخورند، بنوشند، بپوشند، ازدواج کنند، از مؤمنان فقیر عیادت و دستگیری کنند و آشفتگی و پریشانی آنان را جبران نمایند.»
البته مشارکت اجتماعی و همکاری از منظر اسلام تنها محدود به موضوعات اقتصادی نیست بلکه در سایر ابعاد اخلاقی، اجتماعی و سیاسی نیز بر این مساله تاکید شده است، همچون لزوم برگزاری حج، نماز جماعت، امر به معروف و نهی از منکر، صله ارحام و رعایت حقوق همسایگان.
در برخی آیات قرآن کریم و روایات پیشوایان اسلام، مضامینی وجود دارد که حاکی از ضرورت کارگروهی است. برای مثال خداوند در آیه 2 سوره مائده می فرماید:« وَ تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوى وَ لا تَعاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَ الْعُدْوان؛ و (همواره) در راه نیکى و پرهیزگارى با هم تعاون کنید و (هرگز) در راه گناه و تعدّى همکارى ننمایید ». بر اساس این آیه که به عنوان آیه تعاون شناخته شده است، معاونت و شرکت فعالانه و مخلصانه در کارهاى نیک و مفید اجتماعى، بر هر فرد مؤمن لازم و واجب است ولی همکاری در اهداف باطل و نادرست ممنوع می باشد.
فعالیت جمعی چنان اهمیتی دارد که حضرت محمد(ص) آن را مایه رحمت می خواند و میفرماید: «الْجَمَاعَةُ رَحْمَةٌ وَ الْفُرْقَةُ عَذَابٌ؛ جماعت، مایه رحمت و تفرقه موجب عذاب است». حضرت علی (ع) نیز در نهج البلاغه بسیار بر حفظ روحیه تعاون و یکدلی به خصوص بین خویشاوندان تاکید می کند و می فرماید: « انسان هر مقدار که ثروتمند باشد، باز از خویشاوندان خود بی نیاز نیست که از او با زبان و دست دفاع کنند. خویشاوندان انسان، بزرگ ترین گروهی هستند که از او حمایت می کنند و اضطراب و ناراحتی او را می زدایند و در هنگام مصیبت ها به او، پرعاطفه ترین مردم می باشند. آن کس که دست دهنده خود را از بستگانش باز دارد، تنها یک دست را از آنها گرفته، اما دست های فراوانی را از خویش دور کرده است و کسی که پر و بال محبت را بگستراند، دوستی خویشاوندانش تداوم خواهد داشت»
در پایان می توان مزایای کار جمعی را در چند جمله خلاصه کرد:
- هم فکری و تقویت اندیشه‌ها از گرد هم آمدن افراد، ایده‌های قوی و آرای محکم تولید می‌شود.
- با کار گروهی، انگیزه انسان در جمع تشدید و تقویت می شود. مشاهده حرکت و عمل دیگران ما را به تحرک و عمل وا می‌دارد.
- کار گروهی موجب رشد قدرت فکری و عملی اعضا می‌شود. در گروه، افراد از یکدیگر کار می‌آموزند و به سرعت و سهولت بیشتری نیروی انسانی پدید می‌آید.
- در کار جمعی همه اعضا نسبت به کار احساس مسؤلیت دارند و خود را منسوب و متعلق به آن می‌بینند.
پایگاه اطلاع رسانی حوزه نمایندگی ولی فقیه در جمعیت هلال احمر